Dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng cho sức khỏe phụ nữ trong suốt thời gian mang thai, sinh đẻ và cho con bú. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng việc bổ sung đầy đủ các chất trong giai đoạn này không những là yếu tố quyết định cho sức khỏe bà mẹ mà còn cho sự hình thành, phát triển của thai nhi. Vậy mẹ bầu cần ăn uống như thế nào? Bổ sung những chất gì để đảm bảo cả mẹ và bé đều khỏe mạnh? Làm sao để chọn được loại thuốc bổ bà bầu tốt? Tất cả sẽ có trong bài viết dưới đây của Pinkspoon.
Vai trò của dinh dưỡng trong quá trình mang thai
Thiếu hụt dinh dưỡng trong quá trình mang thai có thể làm tăng nguy cơ bị tai biến sản khoa, sinh non/ nhẹ cân. Việc bổ sung đầy đủ các chất không những giúp mẹ có được sức khoẻ tốt nhất mà còn đảm bảo bé được phát triển toàn diện. Một số lợi ích cụ thể đó là:
Hạn chế dị tật bẩm sinh
Khi mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng đầu nếu người mẹ dinh dưỡng không đủ sẽ rất dễ bị giảm sức đề kháng, tăng nguy cơ mắc một số bệnh truyền nhiễm có thể để lại các khuyết tật cho trẻ như tim bẩm sinh, sứt môi hở hàm ếch....
Thiếu axit folic là nguyên nhân chính gây dị tật ống thần kinh ở trẻ sơ sinh. Can thiệp cung cấp đủ acid folic cho mẹ trước và trong thời gian mang thai sẽ làm giảm được khoảng 50% khuyết tật này ở trẻ.
Giúp con phát triển trí tuệ
Ngay từ ngày thứ 18 của phôi đã có mầm mống hình thành não và khi phôi được 3 tháng tuổi thì não đã có đủ các thành phần. Thời điểm 20 tuần tuổi là cột mốc quan trọng trong sự phát triển của thai nhi, khi não bộ thai nhi tăng mạnh về khối lượng và dần hoàn thiện về chức năng. Từ tuần thứ 20 đến khi chào đời, kích thước não bộ tăng gấp 6 lần và tế bào thần kinh kết nối phức tạp hơn. Sự trưởng thành của não bộ rất quan trọng cho khả năng học hỏi và trí nhớ về sau. Quá trình này cần rất nhiều dưỡng chất như: Acid Folic, vitamin B6, vitamin B12, mangan, đồng, iod, vitamin D, cholin, sắt và kẽm.
Giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ là thời gian não bộ tăng trưởng và trưởng thành mạnh nhất. Vì vậy, cần cung cấp đủ nhu cầu tăng lên về năng lượng và các chất dinh dưỡng của người mẹ khi mang thai.
Phòng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính không lây khi trẻ trưởng thành
Một số nghiên cứu cho thấy rằng thiếu dinh dưỡng trong từng giai đoạn thai kỳ liên quan đến một số bệnh mạn tính khác nhau. Mẹ thiếu dinh dưỡng vào đầu thai kỳ, trẻ có nguy cơ béo phì và bệnh tim mạch cao khi trưởng thành. Ngược lại, mẹ thiếu dinh dưỡng vào cuối thai kỳ, trẻ sẽ có nguy cơ rối loạn khả năng dung nạp glucoza cao hơn.
Bà bầu cần bổ sung những chất gì?
Dưới đây là một số những nhóm chất cơ bản mà mẹ cần "trang bị" cho mình khi có dự định hoặc đang mang bầu:
Vitamin tổng hợp
Vitamin tổng hợp cho bà bầu là loại được nghiên cứu, sản xuất dành riêng cho đối tượng phụ nữ mang thai giúp cung cấp đủ các vi chất dinh dưỡng cần thiết mà chế độ ăn hàng ngày khó có thể cung cấp đủ. Mẹ có thể dùng chúng khi chuẩn bị có kế hoạch mang thai hoặc đang mang thai và cho con bú.
Các nghiên cứu quan sát đã chỉ ra rằng bổ sung vitamin trước khi sinh làm giảm nguy cơ sinh non và tiền sản giật ( đây là một biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra trong quá trình mang thai, đặc trưng bởi huyết áp cao, xét nghiệm có protein trong nước tiểu).
Folate
Folate là một loại vitamin nhóm B đóng vai trò không thể thiếu trong quá trình tổng hợp DNA, sản xuất hồng cầu và sự phát triển và tăng trưởng của thai nhi.
Axit folic là dạng tổng hợp của folate được tìm thấy trong nhiều chất bổ sung. Nó được chuyển đổi thành dạng hoạt động của folate - L-methylfolate - trong cơ thể.
Trong một đánh giá ngẫu nhiên bao gồm 6.105 phụ nữ cho thấy: việc bổ sung đủ lượng axit folic hàng ngày giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh. Đồng thời, không ghi nhận bất cứ tác dụng phụ nào.
Mẹ nên dùng ít nhất 600 microgam (mcg) folate hoặc axit folic mỗi ngày để giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh và các bất thường bẩm sinh như hở hàm ếch và dị tật tim cho con.
Ngoài ra, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến cáo rằng tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nên bổ sung đủ 400 mcg folate hoặc axit folic mỗi ngày. Điều này là do nhiều trường hợp mang thai ngoài ý muốn và những bất thường khi sinh do thiếu folate có thể xảy ra rất sớm trong thai kỳ, thậm chí trước khi phụ nữ biết mình đang mang thai.
Sắt
Cùng với axit folic, nhu cầu về sắt cũng tăng đáng kể trong thời kỳ mang thai, khi lượng máu của mẹ tăng lên khoảng 45%.
Sắt rất quan trọng cho quá trình vận chuyển oxy và sự tăng trưởng và phát triển khỏe mạnh của em bé và nhau thai. Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ thiếu sắt ở phụ nữ mang thai là khoảng 18% , và 5% trong số những phụ nữ này bị thiếu máu. Thiếu máu trong thai kỳ có liên quan đến sinh non, trầm cảm ở mẹ và thiếu máu ở trẻ sơ sinh.
Theo khuyến nghị phụ nữ mang thai cần được bổ sung 27 miligam (mg) sắt/ ngày để đảm bảo thai nhi phát triển khỏe mạnh, bình thường. Trong trường hợp mẹ bị thiếu sắt, thiếu máu có thể cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Một số tác dụng phụ khi uống sắt mẹ có thể gặp phải như: táo bón, nôn mửa, phân có màu nâu sẫm....để hạn chế chúng mẹ có thể tăng cường sử dụng các loại thực phẩm nhiều vitamin c như: bưởi, kiwi, ổi, đu đủ, quít....
Vitamin D
Vitamin D là một loại vitamin tan trong chất béo quan trọng đối với chức năng miễn dịch và phân chia tế bào của thai nhi. Chúng cũng tham gia vào quá trình làm tăng hấp thu các chất như: canxi, phospho vào cơ thể
Trong quá trình mang thai, nếu mẹ không được cung cấp đủ lượng vitamin D sẽ làm tăng nguy cơ sinh non, tiền sản giật, và tiểu đường thai kỳ. Đồng thời có thể để lại hậu quả như: trẻ còi xương ngay từ trong bụng mẹ vì chỉ khoảng 20% lượng canxi trong thức ăn ăn vào được hấp thu.
Lượng vitamin D được khuyến nghị hiện tại trong thai kỳ là 600 IU hoặc 15 mcg/ngày. Tuy nhiên,một số chuyên gia cho thấy nhu cầu vitamin D trong thai kỳ có thể còn cao hơn nhiều vì vậy nếu mẹ có các dấu hiệu của việc thiếu vitamin D thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để tầm soát và cung cấp liều phù hợp.
Canxi
Canxi cần thiết cho quá trình tạo khung xương bào thai cũng như các chuyển hoá khác trong cơ thể. Nhu cầu canxi của mẹ khi mang thai được khuyến nghị là 1000mg/ngày.
Magie
Magiê là một khoáng chất tham gia vào hàng trăm phản ứng hóa học trong cơ thể giúp các hoạt động của hệ miễn dịch, cơ và thần kinh hoạt động ổn định.
Một số nghiên cứu cho rằng bổ sung magiê có thể làm giảm nguy cơ biến chứng như hạn chế sự phát triển của thai nhi và sinh non.
Omega 3
Axit docosahexaenoic (DHA) và axit eicosapentaenoic (EPA), hai axit béo thiết yếu rất quan trọng cho sự phát triển trí não của bé.
Bổ sung DHA và EPA trong thai kỳ có thể thúc đẩy sự phát triển não bộ của trẻ và giảm chứng trầm cảm ở mẹ.
Chất béo chuỗi dài DHA có vai trò rất quan trọng trong hình thành tế bào não và thị giác, cụ thể là:
- Là thành phần chủ yếu của các axit béo tham gia cấu tạo não
- Cần thiết cho quá trình myelin hóa tế bào thần kinh.
- Tác động đến màng xinaps - bộ phận điều khiển sự phóng thích và tiếp nhận chất dẫn truyền thần kinh, giúp sự truyền tín hiệu giữa các tế bào não hiệu quả hơn.
- Thành phần quan trọng cấu tạo tế bào võng mạc mắt.
- Thành phần chính trong các tế bào tiếp nhận hình ảnh..
Để có được DHA và EPA thông qua thực phẩm, người ta khuyến khích tiêu thụ 2-3 khẩu phần cá có hàm lượng thủy ngân thấp như cá hồi, cá mòi.... mỗi tuần. Hoặc uống viên DHA 200mg mỗi ngày.
Probiotic
Probiotics là những vi sinh vật sống có lợi cho hệ tiêu hóa.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung men vi sinh trong khi mang thai không những làm giảm triệu chứng của ốm nghén mà còn làm giảm tình trạng táo bón ở những tháng cuối của thai kì..
Ngoài ra, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung men vi sinh có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, trầm cảm sau sinh, bệnh chàm và viêm da ở trẻ sơ sinh.
Các chất không nên bổ sung khi mang thai
Mặc dù nhu cầu về các loại vitamin, chất khoáng trong quá trình mang thai hầu hết đều tăng cao, tuy nhiên, mẹ cần lưu ý khi sử dụng các thuốc có hàm lượng cao các chất sau:
Vitamin A
Vitamin A có vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển thị lực và chức năng miễn dịch của thai nhi. Nhưng bổ sung quá nhiều vitamin A trong những tháng đầu của thai kì có thể gây ra các dị tật bẩm sinh. Do vitamin A là vitamin tan trong chất béo, cơ thể mẹ sẽ tích trữ lượng dư thừa trong gan.
Sự tích tụ này có thể gây độc cho cơ thể và dẫn đến tổn thương gan. Nó thậm chí có thể gây ra dị tật bẩm sinh.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng và sản khoa cho biết, mẹ chỉ cần tăng cường các loại thực phẩm giàu vitamin A như: dầu cá, trứng cá, trứng gà, sữa ....
Vitamin E
Vitamin tan trong chất béo này đóng nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể và liên quan đến biểu hiện gen và chức năng miễn dịch
Mặc dù vậy, việc bổ sung vitamin E liều cao được chứng minh là có thể làm tăng nguy cơ đau bụng và vỡ ối sớm dẫn tới sinh non ở những tháng cuối của thai kì.
5 cách để chọn được những loại thuốc bổ bà bầu tốt nhất
Dưới đây là 5 cách để mẹ có thể dễ dàng chọn mua được các sản phẩm thuốc bổ bà bầu tốt, phù hợp.
Chọn các loại sản phẩm dễ hấp thu
Thông thường việc bổ sung sắt, kẽm, canxi sẽ đi kèm với một số các tác dụng phụ như: táo bón, tiêu chảy, phân màu sẫm, nôn, buồn nôn... điều này không những làm xáo trộn cuộc sống thường ngày mà còn khiến mẹ luôn cảm thấy uể oải, mệt mỏi, làm tăng tình trạng nghén.
Vì vậy trước khi chọn mua các loại thuốc bổ bà bầu mẹ hãy đọc kĩ thành phần thuốc, loại hoạt chất để chọn được loại có giá trị hấp thu tốt nhất mẹ nhé!
Ví dụ như khi chọn mua các loại kẽm mẹ hãy ưu tiên chọn kẽm oxit (ZnO) vì khả năng hấp thu của chúng lên tới 80% cao hơn hẳn các loại kẽm khác là: Kẽm citrate (hấp thu 34%), kẽm sulphat (hấp thu 40.3%), kẽm sulphat monohydrat (hấp thu 36.4%), kẽm gluconat (hấp thu 12.8%), kẽm Acetat (hấp thu 36.3%)
Chọn sản phẩm có hàm lượng cân đối hợp lý
Chọn sản phẩm có tỉ lệ DHA/EPA bằng 4 - 4.5: sau nhiều năm nghiên cứu và phân tích các nhà khoa học đã đưa ra kết luận tỷ lệ DHA/EPA đạt khoảng 4 - 4.5 tương đương trong sữa mẹ đặc biệt thích hợp để bổ sung cho trẻ trong giai đoạn mang thai và cho con bú. Vì nó có thể dễ dàng đi qua nhau thai, sữa mẹ để vào được bào thai và em bé. Thông thường tỉ lệ này có thể bắt gặp ở các sản phẩm có chiết suất từ dầu cá tuyết hoặc dầu cá ngừ.
Tỉ lệ canxi/ photpho = 1.5 - 2.5: không chỉ có các sản phẩm thuốc bổ bà bầu bổ sung canxi mà ngay cả các sản phẩm sữa mẹ cũng nên chọn những loại có bổ sung canxi/ photpho với tỉ lệ cân đối như trên. Đồng thời, ưu tiên chọn các loại canxi hữu cơ (canxi gluconat, canxi citrate, canxi lactate) hạn chế sử dụng canxi vô cơ (canxi carbonat, canxi phosphates)
Không nên chọn những thực phẩm bổ sung đồng thời quá nhiều chất
Đa phần các mẹ có ác cảm với việc phải uống quá nhiều thuốc một ngày, nào là canxi, sắt, kẽm, omega 3, vitamin tổng hợp.... Chính vì vậy, nhiều hãng thuốc liên tục sản xuất ra những loại sản phẩm "combo" hết tất cả mọi thứ. Nhược điểm chính của các chúng là: giá trị hấp thu không cao, liều lượng không đảm bảo, viên nang to khó uống.
Đọc kỹ cách sử dụng sản phẩm
Thông thường, các loại vitamin, đa vi chất dành cho bà bầu thường được đóng thành chai, lọ sử dụng ít nhất trong 1 tháng. Thậm chí có sản phẩm có thể dùng được trong 3 tháng. Chính vì vậy, mẹ cần đọc kỹ thông tin, cách sử dụng sản phẩm để bảo quản chúng đúng cách.
Ngoài ra, một số các sản phẩm có thể được khuyên uống cùng bữa ăn hoặc uống sau ăn, tránh uống buổi tối... để đạt kết quả tốt nhất mẹ cũng cần lưu tâm.
Lựu chọn thương hiệu uy tín
Ngày nay các loại thuốc bổ bà bầu, thực phẩm chức năng xách tay rất nhiều, rất khó kiểm soát về vấn đề nguồn gốc, xuất xứ. Mẹ nên lựa chọn mua thuốc ở những địa chỉ, đại lý bán hàng uy tín, các công ty phân phối thuốc chính hãng tại Việt Nam để dễ dàng truy xuất nguồn gốc, yên tâm sử dụng, đảm bảo sức khoẻ.
Lời kết
Làm mẹ là một thiên chức cao quý nhưng cũng không kém phần gian nan, khó khăn. 9 tháng mười ngày mang thai chắc chắn sẽ có những lúc mẹ cảm thấy mỏi mệt, kiệt sức. Việc bổ sung đầy đủ dinh dưỡng sẽ hỗ trợ mẹ giảm bớt 1 phần gánh nặng. Pinkspoon hy vọng, với những thông tin được cung cấp trong bài viết này đã giúp mẹ có thể lựa chọn được đúng loại thuốc bổ bà bầu phù hợp với mình. Nếu mẹ có bất cứ câu hỏi hay thắc mắc nào đừng quên để lại dưới phần bình luận hoặc nhắn tin trực tiếp cho Pinks tại Website: https://pinkspoon.vn/để Pinks được hỗ trợ mẹ nhiều hơn mẹ nhé!
